Monowice to historicznie ważny obszar, który kiedyś funkcjonował jako niezależna wieś, położona w odległości zaledwie 5 kilometrów na wschód od Oświęcimia.
Aktualnie, obszar ten przekształcił się w osiedle miejskie, znajdujące się w wschodniej części Oświęcimia.
Nazwa
Miejscowość ta ma długą i bogatą historię, sięgającą średniowiecza, co potwierdza jej istnienie przynajmniej od XV wieku. Już w 1428 roku pojawiła się w dokumentach, gdzie nazwa została zapisana w języku łacińskim jako Monowicz.
W kolejnych latach miejscowość była wymieniana w różnych formach, co ilustruje jej ewolucję. W 1444 roku pojawia się jako Moniowicze, następnie w 1448 roku jako Monowyczy, a w 1450 roku jako Manouicze. Pełna lista wymienionych nazw to:
- 1470-80 Monyowicze,
- 1473 Manovicze,
- 1501, 1503, 1508 Manowicze,
- 1504 Monovicze,
- 1544 Manowycze.
Historia
Wieś Monowice po raz pierwszy pojawia się w dokumentach historycznych w 1416 roku, kiedy to książę Kazimierz I oświęcimski umożliwił Jakubowi Drozdowi z Przeciszowa działanie mające na celu wykarczowanie terenu zaroślowego, który należał do księcia, usytuowanego na granicy Włosienicy i południowej części Monowic. Obecność starosty oświęcimskiego, Mikołaja Sadowskiego, oraz burgrabiego Jana Sycza i sędziego Henczela – sołtysa z Piotrowic, potwierdza znaczenie tej transakcji. Jakub został nazwany wieczystym dzierżawcą, z obowiązkiem uiszczania rocznego czynszu w wysokości 9 skudów na rzecz księcia.
W dokumentach historycznych oraz podatkowych miejscowość była wzmiankowana przez wiele lat. W 1417 roku księciu Kazimierzowi udało się sprzedać za kwotę 18 grzywien prawa do korzystania z łąki pod Włosienicą Wawrzkowi i Bogumiłowi, którzy również mieli płacić pół grzywny rocznego czynszu. Natomiast w dokumencie wystawionym 21 lutego 1457 roku przez Jana IV oświęcimskiego, Monowice są wymieniane jako Monowicze. Nazwisko tej wsi również pojawia się w zlatynizowanej wersji Monyowicze w latach 1470–1480 w dziele Jana Długosza, zatytułowanym Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, gdzie opisano tę miejscowość jako własność króla polskiego.
Po rozbiorach Polski, Monowice znalazły się w zaborze austriackim. W XIX wieku, miejscowość była opisana jako Monowice ze Stawami, leżąca w powiecie bialskim, przy szosie prowadzącej ze Zatora do Oświęcimia. Zgodnie z Słownikiem geograficznym Królestwa Polskiego, wieś znajdowała się 5,3 km od Oświęcimia i składała z dwóch części: głównych Monowic oraz mniejszej osady Stawy, która miała w swoim składzie folwark Karlhof, usytuowany nad niewielkim dopływem Wisły. Jak pokazuje Vollst. Ortsverzeichnis z 1881 roku, w tym czasie w obu częściach mieszkało 1162 mieszkańców.
W 1885 roku wieś należała do fundacji Hallerów i była użytkowana przez hrabinę Teresę Borkowską. Właściwości gruntowe obejmowały 343 morgi roli, 393 morgi łąk i ogrodów, oraz 42 morgi pastwisk. Druga posiadłość miała 713 morgów roli, 107 morgów łąk i ogrodów, 182 morgi pastwisk oraz 14 morgów lasu.
Do 1932 roku Monowice stanowiły gminę jednostkową w powiecie oświęcimskim, a po jego likwidacji w 1932 roku, były częścią powiatu bialskiego do 1934 roku. W 1931 roku zamieszkiwało tam 1112 mieszkańców. 15 września 1934 roku utworzono gromadę Monowice, która była jedną z 13 gromad w nowo powstałej zbiorowej gminie Oświęcim.
W czasie II wojny światowej, Monowice stały się miejscem obozu pracy przymusowej, który znajdował się w fabryce Buna-Werke koncernu IG Farben, stając się częścią Auschwitz III – Monowitz.
W wyniku reformy administracyjnej, która miała miejsce jesienią 1954 roku, większość gromady Monowice została włączona do Oświęcimia.
Pozostałe obiekty w kategorii "Osiedla":
Dwory Pierwsze | Klucznikowice | Stare Stawy | Zasole (Oświęcim) | Osiedle ChemikówOceń: Monowice