Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, które powstało w 1947 roku z inicjatywy byłych więźniów KL Auschwitz, ma na celu zachowanie pozostałości po niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz-Birkenau na zawsze. Muzeum to stanowi ważne miejsce pamięci i refleksji.
W jego skład wchodzą przede wszystkim dwie kluczowe części kompleksu obozowego: Auschwitz I Stammlager oraz Auschwitz II – Birkenau. Muzeum obejmuje ponad 150 budynków, około 300 ruin, autentyczne drogi oraz rampy i ogrodzenia. Dodatkowo, Muzeum dysponuje cennymi archiwaliami, które przetrwały ewakuację obozu, oraz kolekcją ponad stu tysięcy obiektów ruchomych, w tym walizek, butów, przedmiotów codziennego użytku, pasiaków oraz przedmiotów związanych z osobami osadzonymi w obozie, jak również przedmiotów pochodzenia esesmańskiego.
Na terenie Muzeum znajduje się stała wystawa główna oraz kilkanaście wystaw narodowych, które zostały stworzone przez różne państwa w celu upamiętnienia swoich obywateli, którzy stali się ofiarami Auschwitz-Birkenau. Obecnie toczą się prace nad zmianą scenariusza wystawy głównej i niektórych wystaw narodowych, a także organizowane są wystawy czasowe, które przyciągają uwagę zwiedzających.
Muzeum jest jednostką bezpośrednio podporządkowaną Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego działalność opiera się na szerokim konsensusie międzynarodowym. W tym kontekście, w 1990 roku powołano Międzynarodową Radę Muzeum, która później w 2000 roku została zastąpiona przez Międzynarodową Radę Oświęcimską przy Premierze RP. Rady te, pod przewodnictwem Władysława Bartoszewskiego, zajmują się opiniowaniem różnych kwestii związanych z działalnością Muzeum oraz zachowaniem Miejsca Pamięci, a w razie potrzeby, również innymi obozami, które pozostały po zakończeniu II wojny światowej na terenach Polski.
Działalność
Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, utworzone na podstawie ustawy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 2 lipca 1947 roku, odgrywa kluczową rolę w zachowaniu pamięci o tragicznych wydarzeniach II wojny światowej. Ustawa ta określa, że teren byłego hitlerowskiego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu jest chroniony jako ważny Pomnik Męczeństwa.
Tereny byłego hitlerowskiego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu wraz z wszelkimi znajdującymi się tam zabudowaniami i urządzeniami zachowuje się po wsze czasy jako Pomnik Męczeństwa Narodu Polskiego i innych Narodów.
Wśród kluczowych aktywności Muzeum wyróżnia się konserwacja zabytków oraz terenów zajmujących niemal 200 hektarów. Stworzony został specjalny fundusz, mający na celu wsparcie długoterminowego programu konserwatorskiego Miejsca Pamięci, który do tej pory borykał się z brakiem wystarczających funduszy. W ramach działań, premier Donald Tusk wystosował list do wielu szefów rządów, w tym przywódców Unii Europejskiej, a także minister Radosław Sikorski zaapelował na forum Wspólnoty, aby wspierać tę inicjatywę. W odpowiedzi na te potrzeby, Władysław Bartoszewski powołał Fundację Auschwitz-Birkenau.
Kolejnym istotnym aspektem działalności Muzeum jest edukacja. W ramach obchodów 60. rocznicy wyzwolenia obozu, w muzeum utworzono Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście. Muzeum angażuje się również w działalność naukową, badawczą, wydawniczą oraz upamiętniającą. Każdego roku, 27 stycznia obchodzony jest jako dzień upamiętniający wyzwolenie KL Auschwitz, co jest okazją do przeprowadzenia największych obchodów na cześć ofiar obozu. Ta data została wprowadzona w 2005 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ jako „Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu”. W ciągu roku organizowane są także inne wydarzenia upamiętniające, takie jak Marsze Żywych.
Muzeum stanowi kluczowego partnera wielu instytucji na całym świecie, które zajmują się edukacją i badaniem historii Holocaustu oraz obozów koncentracyjnych, zwłaszcza z izraelskim instytutem Jad Waszem w Jerozolimie oraz z amerykańskim United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie.
Dyrektorzy
Historia dyrekcji Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu obejmuje wielu znaczących ludzi, którzy pełnili tę ważną funkcję w różnych okresach. Wśród nich wyróżniają się:
- – Tadeusz Wąsowicz, który był dyrektorem w latach 1947–1952,
- – Władysław Siwek, pełniący obowiązki dyrektora od maja 1952 roku do kwietnia 1953 roku,
- – Stefan Wiernik, który kierował muzeum w latach 1953–1955,
- – Kazimierz Smoleń, dyrektor w latach 1955–1990,
- – Jerzy Wróblewski zarządzający muzeum od 1990 do 2006 roku,
- – Piotr Cywiński, który obejmuje dyrekcję od 1 września 2006 roku.
Frekwencja
Na przełomie XX i XXI wieku, frekwencja w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu wykazywała znaczący wzrost. W latach 90-tych, odwiedzało je około 600 tysięcy osób rocznie, z czego blisko połowa stanowiła turyści spoza granic Polski.
W 2006 roku liczba odwiedzających przekroczyła milion osób, co było nowym osiągnięciem dla tej instytucji. Pięć lat później, w 2009 roku, frekwencja wzrosła do 1,3 miliona, a w 2011 roku dotarła do 1,4 miliona gości, z czego 610 tysięcy przybyło z Polski.
Od 2016 roku, zauważono nieprzerwaną tendencję wzrostu, która doprowadziła do przekroczenia liczby 2 milionów odwiedzających rocznie. W roku 2019 zarejestrowano 2 320 000 osób.
Taki trzykrotny wzrost frekwencji na początku XXI wieku sprawił, że muzeum to stało się najczęściej odwiedzanym byłym niemieckim nazistowskim obozem w Europie. Równocześnie zyskało miano najczęściej odwiedzanej instytucji kultury w Polsce.
Inne
Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau ma na swoim koncie wiele znaczących osiągnięć i odznaczeń, które świadczą o jego wyjątkowej wartości i roli w upamiętnianiu historii. Oto kilka kluczowych dat i wyróżnień, które warto podkreślić:
- 21 października 1976 Muzeum zostało uhonorowane Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski,
- W 1979 roku cały obszar Muzeum został wpisany na prestiżową listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, reprezentując wszystkie obozy koncentracyjne i obozy zagłady na świecie,
- 28 maja 2006 Papież Benedykt XVI przyznał Miejscu Pamięci i Muzeum najwyższe papieskie odznaczenie: Różę papieską, zwaną unikalną na świecie, ponieważ jest to róża w czarnym kolorze, podczas gdy pozostałe są zazwyczaj złote lub srebrne,
- 2 września 2009 Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau uhonorowano Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
- 16 czerwca 2017 Muzeum zostało odznaczone Złotym Medalem Honorowym za Zasługi dla Województwa Małopolskiego.
Te wydarzenia dodatkowo wzbogacają historię Muzeum, podkreślając jego znaczenie w kontekście pamięci historycznej oraz kultury.
Przypisy
- Adam Cyra: OŚWIĘCIM. Gdyby nie malował, nie przeżyłby. oswiecimskie24.pl, 03.07.2017 r. [dostęp 21.04.2020 r.]
- 2,32 miliona odwiedzających Miejsce Pamięci Auschwitz w 2019 r.. auschwitz.org. [dostęp 12.04.2020 r.]
- Frekwencja Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. auschwitz.org. [dostęp 06.06.2017 r.]
- Złoty Medal za Zasługi dla Województwa Małopolskiego. malopolska.pl, 16.06.2017 r.
- Złote medale Zasłużony Kulturze Gloria Artis dla Muzeum Stutthof w Sztutowie, Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz Państwowego Muzeum na Majdanku. mkidn.gov.pl, 02.09.2009 r.
- 1,4 miliona osób odwiedziło obóz Auschwitz. gazeta krakowska, 06.01.2012 r. [dostęp 09.01.2012 r.]
- „KL Auschwitz. Fotografie dokumentalne”, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1980, s. 250.
- Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 17.01.1950 r. w sprawie nadania statutu Państwowemu Muzeum Oświęcim-Brzezinka (M.P. z 1950 r. nr 13, poz. 132).
- Ustawa z dnia 02.07.1947 r. o upamiętnieniu męczeństwa Narodu Polskiego i innych Narodów w Oświęcimiu (Dz.U. z 1947 r. nr 52, poz. 265).
- Wykaz miejscowości wyróżnionych odznaczeniami państwowymi, [w:] Urszula U. Lewandowska, Krystyna K. Malik, Przewodnik po Polsce, Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1991, s. 20, ISBN 83-217-2519-8.
Oceń: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu