Plac ks. Jana Skarbka w Oświęcimiu

---

Ulice

Plac, o którym mowa, usytuowany jest przy ulicy Kościelnej, której nazwa stanowi źródło wcześniejszej identyfikacji tego miejsca. Dodatkowo, do placu prowadzi ulica Berka Joselewicza, która wcześniej nosiła miano ulicy Żydowskiej.

Układ i budynki

Plac ks. Jana Skarbka jest wyjątkowym miejscem w Oświęcimiu, przylegającym z jednej strony do ulicy Kościelnej. Otoczony jest on zabudową miejską, która obejmuje przedwojenną synagogę, a także sąsiadujące z nią budynki, takie jak domy Kornreichów i Dattnerów oraz dom Klugerów. Po obu stronach placu znajdują się ponadto powojenne budynki. Pośrodku tego obszaru, ważnym elementem architektonicznym, jest historyczna studnia miejska, która została zabezpieczona i odrestaurowana podczas remontów przeprowadzonych w 2009 roku.

Synagoga Chewra Lomdej Misznajot

W latach 1928–1930 zbudowano Synagogę Chewra Lomdej Misznajot, która jest obecnie jedyną ocalałą synagodze znajdującą się w obrębie Oświęcimia. Synagoga ta pełniła swoją funkcję religijną do momentu, gdy w 1939 roku do Oświęcimia wkroczyły niemieckie wojska. Okres II wojny światowej przyniósł zniszczenie wewnętrznych części synagogi, gdzie okupanci przekształcili ją w magazyn amunicji. Po wkroczeniu wojsk sowieckich synagoga zaczęła znów pełnić swoje pierwotne zadania, wspierając niewielką społeczność żydowską. Niestety do 1955 roku niemal wszyscy Żydzi opuścili miasto. W 1977 roku synagoga została przejęta przez Skarb Państwa, a w 1998 roku została zwrócona Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku-Białej, po czym w tym samym roku przekazano ją fundacji Auschwitz Jewish Center Foundation. Remonty w latach 1999–2000 przyniosły synagodze dawny blask, przywracając jej pierwotny wygląd.

Dom Kornreichów i Dattnerów

Znajdujący się obok synagogi dom Kornreichów i Dattnerów przed drugą wojną światową był siedzibą czterech rodzin, w tym żydowskich rodzin Kornreichów i Dattnerów. Od roku 2000 budynek ten, razem z sąsiadującą synagogą oraz domem Klugerów, stał się częścią Centrum Żydowskiego w Oświęcimiu. W tym budynku prezentowana jest stała wystawa, która ma na celu upamiętnienie historii społeczności żydowskiej w regionie.

Dom Klugerów

Dom Klugerów, położony za Synagogą Chewra Lomdej Misznajot, powstał prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku. W 1928 roku budynek przeszedł na własność Bera Teichmana i jego córki, Frydy z Teichmanów Klugerowej. W okresie Zagłady zginęli Symcha i Fryda Klugerowie oraz ich sześcioro dzieci. Przeżyli jedynie Szymon, Mosze i Bronia; Szymon Kluger, jako jedyny, powrócił do Oświęcimia w latach 60. XX wieku, zajmując swój rodzinny dom. Stał się ostatnim żydowskim mieszkańcem Oświęcimia. W chwili obecnej, w domu Klugerów działalność prowadzi muzealna kawiarnia Café Bergson oraz przestrzenie edukacyjne Centrum Żydowskiego w Oświęcimiu.

Studnia

W centrum placu ks. Jana Skarbka odkryto relikty historycznej studni miejskiej, która została zabezpieczona w trakcie renowacji przeprowadzonej w 2009 roku.

Ekspozytor

Na placu umieszczono ekspozytor, którego forma nawiązuje do wystawy stałej Muzeum Żydowskiego w Oświęcimiu. Jego trójkątny kształt symbolizuje rozerwane ramiona gwiazdy Dawida, które ilustrują kierunki emigracji żydowskich mieszkańców Oświęcimia. Wewnątrz ekspozytora znajdują się rysunki, fotografie oraz teksty, które współtworzą narrację wystawy. Ekspozytor jest widoczny zarówno od strony ulicy Kościelnej, jak i Rynku Głównego, a jego wierzchołek wskazuje na wejście do Muzeum Żydowskiego.

Patron

Patronem placu jest ksiądz Jan Skarbek, który przyszedł na świat w 1885 roku. Był duchownym rzymskokatolickim, proboszczem, a także kronikarzem. W 1934 roku uhonorowano go tytułem honorowego obywatela Oświęcimia, który został mu przyznany przez władze miejskie.

Ksiądz Skarbek zasłynął przede wszystkim z pielęgnowania relacji międzywyznaniowych w Oświęcimiu, co miało duże znaczenie dla lokalnej społeczności. Utrzymywał on również koleżeńskie stosunki z ostatnim rabinem miasta, Eliaszem Bombachem, co przyczyniało się do stworzenia atmosfery zrozumienia i współpracy pomiędzy różnymi wyznaniami.

---

Oceń: Plac ks. Jana Skarbka w Oświęcimiu

---