Eugeniusz Grandowski

---

Młodość, służba w austriackiej armii

Eugeniusz Grandowski był postacią związaną z wojskowością, pochodzącą z rodziny, która miała powiązania z cesarsko-królewskim urzędnikiem skarbowym. Urodził się jako syn Jana oraz Józefy z domu Stępińskiej. Jego edukacja zaczęła się od ukończenia w 1884 roku gimnazjum realnego w Bielsku, po czym podjął studia w Akademii Wojskowo-Technicznej w Wiedniu.

Po zakończeniu trzyletniego kursu wojskowego, stał się żołnierzem zawodowym oraz oficerem armii austriackiej, co miało miejsce 18 sierpnia 1887 roku. W latach 1891–1893 był częścią kadry WAT. W 1893 roku zakończył Wyższy Kurs Artyleryjski, a następnie przydzielony został do 10 Brygady Artylerii Polowej stacjonującej w Przemyślu. W 1895 roku ożenił się z Kazimierą z d. Seifert, również w Przemyślu.

W 1904 roku, po osiągnięciu stopnia kapitana, przeniesiono go do Generalnego Dowództwa Artylerii w Wiedniu, gdzie pełnił służbę do 1909 roku. Od 1 października 1909 roku, jako major, został przydzielony do komendy 10 Korpusu w Przemyślu. W kwietniu 1914 roku mianowano go podpułkownikiem oraz wyznaczono dowódcą 10 pułku haubic polowych.

Gdy wybuchła I wojna światowa, Grandowski objął dowództwo 30 pułku armat polowych w Przemyślu, z którym uczestniczył w walkach na froncie rosyjskim. Zasłynął w trakcie bitwy pod Kraśnikiem i Zamościem oraz w działaniach wojennych toczących się na Lubelszczyźnie. Na przełomie lat 1914/15 brał udział w walkach w Karpatach, w tym w bitwie pod Gorlicami oraz w ofensywie na Łuck i Równe, w rejonach Twierdzy Przemyśl.

W 1916 roku awansował na pułkownika i został przeniesiony na front włoski, gdzie objął dowództwo 3 Brygady Artylerii Polowej. Na froncie włoskim służył do końca wojny, uczestnicząc m.in. w bitwie pod Alsiero. 1 listopada 1917 roku otrzymał awans na generała majora, a w armii austriackiej służył aż do 3 listopada 1918 roku.

Służba w WP, późniejsze losy

30 grudnia 1918 roku Eugeniusz Grandowski zgłosił swoją gotowość do służby w Wojsku Polskim. Już 20 stycznia 1919 roku został zaliczony do rezerwy WP. Zaledwie kilka tygodni później, bo 8 marca 1919 roku, został mianowany kwatermistrzem w Armii Wschód, pod dowództwem generała Tadeusza Rozwadowskiego, a od końca marca podległ generałowi Włodzimierzowi Iwaszkiewiczowi. Weryfikacja w stopniu generała brygady miała miejsce z datą 1 czerwca 1919 roku.

Od lipca 1919 roku Grandowski pełnił przez krótki czas funkcję szefa artylerii w Armii Hallera, a następnie objął stanowisko inspektora jednostek artylerii. Wkrótce jednak musiał zmagać się z chorobą, co spowodowało, że przez 7 miesięcy nie miał przydziału. W marcu i kwietniu 1920 roku, na rozkaz Naczelnego Dowództwa, prowadził inspekcję zapasowych baterii artylerii w dowództwach okręgów: Kraków, Lwów, Lublin oraz Kielce. W październiku 1920 roku pracował w komisji „Rola”, zajmującej się inspekcją taborów, a po tym epizodzie krótko kierował Okręgowym Centrum Instrukcyjnym w Krakowie.

Od listopada 1920 do kwietnia 1921 roku znajdował się na stanowisku komendanta Centrum Wyszkolenia 4 Armii, którą dowodził generał Leonard Skierski, w Kobryniu. 1 maja 1921 roku przeszedł w stan spoczynku. Po zakończeniu służby osiedlił się w Przemyślu, gdzie mieszkał od 1918 roku. Po śmierci swojej pierwszej żony odziedziczył kilka kamienic, którymi zarządzał aż do września 1939 roku. Równocześnie aktywnie działał w Związku Oficerów Rezerwy oraz organizacjach charytatywnych.

Po wejściu Sowietów do Polski stracił swoją emeryturę oraz dochody z wynajmu kamienic. Grandowski był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa z Kazimierą Seifert, która żyła w latach 1878-1918, miał córkę Marię. Natomiast z drugiego związku, ze Stefanią Szałowską, nie doczekał się potomstwa. Ostatecznie, po śmierci, znalazł swój spoczynek w grobowcu rodzinnym Zollnerów, Jabłońskich, Seifertów oraz Grandowskich na cmentarzu Głównym w Przemyślu.

Odznaczenia

Eugeniusz Grandowski otrzymał szereg wysokich odznaczeń, które świadczą o jego wybitnych osiągnięciach oraz zasługach. Do najważniejszych z nich należą:

• Order Leopolda,
• Order Korony Żelaznej,
• Krzyż Zasługi Wojskowej,
• Krzyż Wojskowy Karola.

---

Oceń: Eugeniusz Grandowski

---