Awit Szubert

---

Biogram

Awit Szubert przyszedł na świat 3 lipca 1837 roku w Oświęcimiu. Pochodził z rodziny związanej z kulturą – jego ojcem był kancelista Antoni, a matką Barbara z domu Kosińska. Miał także brata, który nazywał się Leon (1829-1859), uznawany za zdolnego rzeźbiarza.

W młodości Awit uczęszczał do Gimnazjum św. Barbary w Krakowie, co okazało się być kluczowym krokiem ku jego artystycznej karierze. Następnie uczył się w krakowskiej Szkole Rysunku i Malarstwa przy Instytucie Technicznym, gdzie miał zaszczyt być uczniem znanych artystów, w tym Władysława Łuszczkiewicza oraz Wojciecha Stattlera. W 1856 roku, dla rozwinięcia swoich umiejętności, udał się do Rzymu, gdzie kontynuował naukę malarstwa, skupiając się szczególnie na krajobrazach, pod okiem Karla Heinricha Drebera.

Po trzech latach studiów, w 1859 roku, Awit powrócił do Oświęcimia z chorym bratem, a po jego śmierci na krótko znów odwiedził Rzym. W 1860 roku skierował swoje kroki do Wiednia, gdzie rozwijał swoje umiejętności fotograficzne w zakładach Rudolfa von Bohra oraz Ludwiga Angerera.

W wyniku wybuchu powstania styczniowego, Szubert zdecydował się na powrót do Galicji, angażując się jako kurier. Po porażce powstania w 1864 roku otworzył własne studio fotograficzne w Oświęcimiu, gdzie specjalizował się w wykonywaniu portretów. Trzy lata później przeniósł swoje atelier do Krakowa, do kamienicy Dietzów przy ul. Krupniczej 17 (zmienionej numeracji na 7). Zakład mieścił się w drewnianym budynku, który został zaprojektowany przez Antoniego Łuszczkiewicza. W 1870 roku Awit zawarł związek małżeński z Amalią Dietz.

W latach 1871–1875 Szubert powiększył swoje atelier, a w 1889 roku dodał kolejne pomieszczenie. Jego studio miało również filię w Szczawnicy, gdzie zazwyczaj spędzał czas, korzystając z możliwości regeneracyjnych. Przypuszczalnie swoją pierwszą pracownię w Szczawnicy otworzył już w 1867 roku, mieszcząc ją w willi przy Domu Kawalerskim. O jego działalności w Szczawnicy pisał Władysław Ściborowski, autor przewodnika po tym regionie, w 1877 roku, podkreślając, jak szeroką popularność zdobyły jego aparaty.

W 1880 roku, kiedy to Akademia Umiejętności ogłosiła projekt budowy Dworca gościnnego (Cursalonu), Awit Szubert postanowił przenieść tam swoje atelier, co uzyskało akceptację. Dworzec wraz z nowym atelier był dostępny dla użytku publicznego w latach 1883–1884. Dodatkowo, w 1882 roku Szubert zrealizował budowę własnego domu. W 1907 roku powstał drugi dom Szuberta w Szczawnicy, znany jako Szubertówka II, zaprojektowany przez Stanisława Eljasza-Radzikowskiego.

W 1893 roku Awit przekazał kierowanie zakładu swojemu synowi, Awitowi Julianowi Szubertowi oraz jego żonie Aurelii z Pruszkowskich, sam nadal pozostając w roli oficjalnego właściciela. Do 1912 roku atelier prowadził nieznany Czesław Walczak, a w latach 1913–1914 zarządzała nim żona Szuberta, Amalia. Na początku XX wieku do prowadzenia studia w Szczawnicy dołączył współpracownik fotografa, Edward Heczka, a od 1913 roku atelier prowadziła Amalia.

Awit Szubert zmarł 27 maja 1919 roku w Szczawnicy, a jego miejsce spoczynku znajduje się w kaplicy grobowej Szalayów na Starym Cmentarzu. W 1928 roku Amalia wypowiedziała lokal właścicielowi uzdrowiska, hrabiemu Stadnickiemu. To, co miało być prostą sprawą, przerodziło się w długotrwałe postępowanie, które zakończyło się w 1939 roku, a po ich bezpotomnej śmierci majątek przeszedł w ręce wychowanicy. Atelier przestało istnieć w wyniku pożaru, który zniszczył Dworzec w 1962 roku, a krakowskie pozostałości kamienicy dopełniły swój los podczas budowy zakończonej w 2005 roku.

Działalność fotograficzna

Fotografia portretowa

W działalności Awita Szuberta kluczowym elementem była fotografia portretowa, która stała się znakiem firmowym nie tylko jego zakładu, ale również innych podobnych inicjatyw w tamtym czasie. Wśród jego dzieł znajdowały się zdjęcia o charakterze reprezentacyjnym, ukazujące wiele znaczących postaci z kręgów politycznych i kulturalnych, takich jak Józef Szujski. Szubert nie ograniczał się wyłącznie do tradycyjnych fotografii, ale także z pasją tworzył inscenizacje i fotografie kostiumowe. W swoim atelier miał przyjemność fotografować znanych aktorów, którzy prezentowali się w strojach ze swoich ról teatralnych, w tym Antoninę Hoffmann i Helenę Modrzejewską.

Fotografia górska

Jeśli chodzi o fotografię górską, zanim Awit Szubert wszedł na ten teren, w Tatrach pierwsze zdjęcia wykonywali tacy fotografowie jak Walery Rzewuski w latach 1859-1861 oraz Marcin Olszyński w 1860 roku, a także w latach 60. Melecjusz Dutkiewicz. Szubert rozpoczął swoje pierwsze fotograficzne przygody w górach już w latach 65-66, podczas pobytu w Pieninach. Zdjęcia Tatr zrealizował po raz pierwszy prawdopodobnie w początkowych latach 70. XIX wieku, chociaż brak jest precyzyjnych informacji na ten temat.

W tych czasach każda fotograficzna wyprawa była skomplikowanym przedsięwzięciem, które wiązało się z wielu wydatkami i organizacją. Szubertowi towarzyszyli przewodnicy oraz tragarze, którzy mieli za zadanie przetransportować ciężki sprzęt fotograficzny, w tym aparat, statywy, obiektywy i chemikalia niezbędne do wywoływania zdjęć. Wśród jego pierwszych lokalizacji znajdowały się Zakopane, Morskie Oko oraz Dolina Kościeliska, a jego najbardziej aktywne lata przypadały na 1872-1874, kiedy to wielokrotnie fotografował Halę Gąsienicową. Zdjęcia takie jak Skała Jelinka również nie umknęły obiektywowi Szuberta.

Fotografia naukowa, zabytków, dzieł sztuki

Awit Szubert wykazał również talent w reprodukcjach dzieł sztuki współczesnych mu malarzy, w tym Artura Grottgera, Juliusza Kossaka i Henryka Siemiradzkiego. Najbardziej owocna była jego współpraca z Janem Matejką, w ramach której dokumentował jego prace od 1872 roku, w tym „Bitwę pod Grunwaldem”, która była wówczas jeszcze w fazie nieskończonej. Poza tym jego fotografie znane są z dokumentacji wykopalisk archeologicznych oraz uwiecznienia wnętrza katedry wawelskiej. Również w 1878 roku opublikowano Album ozdób z kaplicy Zygmuntowskiej, w którym zawarte były fotografie nagrobków oraz innych wyjątkowych obiektów.

Choć Kraków nie był często tematem jego zdjęć, to jednak uwiecznił takie miejsca jak Sukiennice oraz urokliwy widok miasta z Krzemionek. Niemniej jednak, fotografie związane z obchodami rocznicy insurekcji kościuszkowskiej oraz odsłonięciem pomnika Adama Mickiewicza również znalazły się w jego dorobku.

W 1892 roku zyskał zgodę na sfotografowanie kopalni soli w Wieliczce, a jego zdjęcia są najstarszą znaną dokumentacją krakowskich żup. Zrealizował wówczas 20 zdjęć, które Paulussen wydał w formie heliograwiur.

Technika

W okresie całej swojej działalności Szubert korzystał z szklanych klisz. Początkowo stosował negatywy w technice mokrego kolodionu, a w trakcie wypraw w góry możliwe, że również wykorzystywał suche klisze kolodionowe. Pierwsze negatywy bromo-żelatynowe zaczął używać najwcześniej w 1878 roku, kiedy to nabył migawkę. Z kolei w ostatnich latach życia, gdy przestał prowadzić swoje atelier, zainteresował się nowymi technikami, szczególnie fotografią barwną, co zaowocowało powstaniem siedmiu zachowanych zdjęć tego typu.

Nagrody

Praca Szuberta na polu fotografii została doceniona na międzynarodowej arenie, co zaowocowało wieloma nagrodami. W 1873 roku zdobył medal zasługi na Powszechnej Wystawie Wiedeńskiej, gdzie prezentował portrety, reprodukcje obrazów oraz zdjęcia górskie. Z kolei w 1875 roku wziął udział w wystawie fotograficznej, gdzie także otrzymał medal od belgijskiego Association de Photographie. Kolejne wyróżnienia pojawiły się na krajowych wystawach, w tym medal zasługi w 1877 roku oraz brązowy medal na Wystawie Powszechnej w Paryżu w 1878 roku.

---

Oceń: Awit Szubert

---